Norma ISO dla prostego języka. Co oznacza dla marketingowców?

„ISO 24495-1:2023 Plain language – Part 1: Governing principles and guidelines” to pełna nazwa normy ISO dla prostego języka. Zawiera podstawowe zasady i wytyczne opracowywania dokumentów w prostym języku. Dla content marketingowców jest to pożądany standard, jak komunikować, by odbiorca szybko i dobrze zrozumiał przekaz. 

Z tego wpisu dowiesz się: 

• czym jest norma ISO dla prostego języka, 
• kto może z niej skorzystać, 
• do jakich rodzajów komunikacji jest przeznaczona,
• czy norma ISO plain language jest po polsku, 
• jak ją wykorzystać w praktyce. 

Przejrzystości nie można improwizować ani zakładać. Jest ona konstruowana metodycznie i oceniana z punktu widzenia czytelnika. Takie jest główne przesłanie i wartość normy ISO 24495-1:2023, która dotyczy prostego języka.  

Co to jest norma ISO plain language?  

Norma ISO o prostym języku to nowa norma, którą opracowała Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna (ISO). Określa zasady pisania tekstów prostym językiem.  

Geneza normy sięga 2007 roku, powstała z inicjatywy trzech organizacji: 

• PLAIN (Plain Language Association International), 

• Clarity, 

• Center for Plain Language. 

Ostatecznie prace nad normą zaczęły się w 2018 roku. Wtedy złożona z tych trzech organizacji Międzynarodowa Federacja Prostego Języka (International Plain Language Federation) rozpoczęła rozmowy z komitetem standaryzacyjnym z Australii. Ten nadał projektowi bieg.  

Norma pojawiła się na stronie ISO w czerwcu 2023 roku. Jest szczególnie istotna tam, gdzie tworzy się dokumenty skierowane do ogółu społeczeństwa, a więc w content marketingu również. ISO zaleca jej stosowanie w codziennej praktyce zawodowej osób, które tworzą teksty. 

Prostojęzyczna norma ISO: 

• jest płatna (dostęp można kupić na stronie ISO),  

• nie jest normą certyfikowaną (zawiera ważne wytyczne, ale nie bezwzględne wymogi), 

• nie stosuje się do języka łatwego (ETR), czyli przeznaczonej dla osób z niepełnosprawnością intelektualną. 

Kto może skorzystać z normy?  

Norma ISO jest skierowana do każdego specjalisty, który tworzy dokumenty lub przy nich pomaga. Do tego grona zaliczają się oczywiście marketingowcy. Ale nie tylko. 

Odbiorcami są:

• twórcy lub menedżerowie treści,
• redaktorzy,
• architekci lub projektanci informacji,
• twórcy lub menedżerowie ds. informacji,
• prawnicy i autorzy projektów legislacyjnych,
• zawodowi pisarze,
• specjaliści ds. public relations,
• autorzy tekstów technicznych,
• tłumacze
• specjaliści UX (user experience)
• kierownicy projektów contentowych.  

Na stronie ISO czytamy, że prosty język stosuje się w dokumentach przeznaczonych dla ogółu społeczeństwa. W przypadku tekstów marketingowych, chodzi więc głównie o teksty kierowane do konsumentów czy pracowników. Najczęściej są to strony produktowe, newslettery, wpisy na bloga lub komunikaty w mediach społecznościowych i w intranecie, a także mejle.  

Norma podkreśla, że według szeroko zakrojonych badań pisanie prostym językiem oszczędza czas lub pieniądze (lub jedno i drugie) czytelników i organizacji. Wpływa też na szybkość i łatwość tłumaczenia dokumentów. Ponadto prosty język jest określany jako jeden z trzech filarów upraszczania aktów prawnych. Wykorzystuje się go w tzw. legal design. 

Do jakich rodzajów komunikacji jest norma?  

Według ISO norma plain language została celowo ograniczona do tekstów drukowanych lub w formie cyfrowej. Jednocześnie przy tym zastrzeżeniu jest informacja, że twórcy innych rodzajów komunikacji (np. podcastów, filmów) mogą uznać normę za przydatną.  

My w Contelii traktujemy ten dokument jako źródło dobrych praktyk dla każdej komunikacji – nie tylko tej pisanej. 

Czy norma ISO plain language jest po polsku?  

Na razie norma dla prostego języka jest tylko w dwóch językach: po angielsku i po francusku. Nie oznacza to jednak, że nie skorzystamy z niej pisząc po polsku. Dokument zawiera uniwersalne wskazówki dla języków pisanych. Brakuje natomiast przykładów w języku polskim.  

Nie czekaliśmy aż Polski Komitet Normalizacyjny przetłumaczy normę, ale zrobiliśmy to sami! Kupiliśmy normę i przetłumaczyliśmy ją na polski. W Contelii od sierpnia 2024 stosujemy się do jej wytycznych.  

Norma ISO dla prostego języka – jak stosować ją w praktyce?  

Norma ISO jest świetnym przewodnikiem do tworzenia dokumentów napisanych prostym językiem. Dokument jest bardzo przejrzysty i łatwo się z niego korzysta. Zawiera zestawienie zasad i listę kontrolną. 

Według wskazań ISO najważniejszy jest odbiorca! Norma podkreśla centralną i decydującą rolę czytelnika podczas pisania treści w prostym języku. Zwraca przy tym uwagę, że teksty mogą mieć różnych odbiorców, np. formularz podatkowy może być przeznaczony zarówno dla podatnika, jak i dla urzędu skarbowego. W takim przypadku trzeba kierować się potrzebami głównego odbiorcy. 

Oddzielne wytyczne poświęcono także projektowaniu wizualnemu komunikatów. Znajdziemy tam wytyczne jak projektować infografiki, typografie, tabele czy wykresy. 

Norma podkreśla również, że dla potwierdzenia jasności i prostoty treści potrzebna jest jej ocena. Autorzy powinni oceniać każdy dokument przez cały cykl życia, stosując metody oceny odpowiednie dla każdego etapu, np. testując go z potencjalnymi czytelnikami.   

A to dopiero początek standaryzacji prostego języka! W czerwcu 2023 roku w Brukseli rozpoczęły się prace nad stworzeniem normy ISO 24495-1:2023 Plain language – Part 2, która będzie dotyczyć jasnego i prostego języka prawnego. Celem jest rozwijanie dobrych praktyk w tej dziedzinie.  

Tymczasem prosty język trafił już np. do szkoleń z cyberbezpieczeństwa! We Francji zgodnie z normą ISO są przygotowywane dokumenty, które mają chronić pracowników przed atakami z sieci. 

ISO 24495-1:2023 – Plain language — Part 1: Governing principles and guidelines.

ISO STANDARD – International Plain Language Federation (iplfederation.org).

Formation et langage clair en cybersécurité : maîtriser le facteur de risque humain en deux temps – INCYBER NEWS.