Nie komplikuj, czyli gramatyka w prostym języku 

Tekst powinien być poprawny gramatycznie. Nie chodzi jednak tylko o ortografię i uzgadnianie przypadków. Prosty język oferuje kilka sprawdzonych gramatycznych patentów, które ułatwiają przyswajanie informacji.   

Z tego tekstu dowiesz się: 

• jak uniknąć w tekście efektu zombie, 
• jak nie wpaść w pułapkę końcówek rodzajowych, 
• jak zaczynać zdania w instrukcjach, 
• gdzie sprawdzać poprawność gramatyczną. 

Pracownia Prostej Polszczyzny Uniwersytetu Wrocławskiego opracowała standard prostej polszczyzny. Jest on oparty na teorii efektywnej komunikacji. Zakłada ona, że uproszczenie tekstu wymaga zastosowania czterech strategii (superzasad) prostego języka:

Żeby napisać tekst prostym językiem, musisz zatem pamiętać o czterech warstwach treści. Wiesz, co chcesz napisać. Masz plan tekstu. Pamiętasz o relacjach. A co zrobić, aby maksymalnie uprościć gramatykę? 

Stosuj naturalny szyk zdania 

W języku polskim najpierw idzie podmiot, potem orzeczenie i dopełnienie. Czytelnik zdecydowanie lepiej zapamięta informacje przekazane w zdaniu, które go przestrzega. 

Nie pisz: „Odpis akt szkodowych zostanie wysłany przez Towarzystwo Ubezpieczeń w ciągu 3 dni”. 

Napisz: „Nasze Towarzystwo wyśle akta szkodowe w ciągu 3 dni” albo „Wyślemy akta szkodowe w ciągu 3 dni”. 

Takie zdanie dodatkowo lepiej buduje relacje z czytelnikiem. Więcej na ten temat w naszym tekście o relacjach. 

Unikaj czasu przeszłego 

Czas przeszły to w języku polskim końcówki rodzajowe. Jeśli chcesz pisać inkluzywnie, to zdecydowanie ich unikaj. Wybierz czas teraźniejszy albo przyszły, ewentualnie bezokolicznik. 

Nie pisz: „Nie dostałeś(-aś) maila? Sprawdź folder SPAM”. 

Napisz: „Nie masz naszego maila? Sprawdź w folderze SPAM”. 

Pisz aktywnie i osobowo 

Czyli unikaj strony biernej i form bezosobowych. Czytelnik nie przepada za tymi rozwiązaniami, bo kojarzą się z oficjalnymi pismami oraz utrudniają wyłuskanie najważniejszych treści. Osiągniesz lepszy efekt, gdy zwrócisz się bezpośrednio do odbiorcy. 

Nie pisz: „W celu uzyskania pełnej dokumentacji szkodowej poszkodowany wypełnia formularz na stronie X”. 

Napisz: „Aby uzyskać pełną dokumentację szkody, wypełnij formularz na stronie X” albo „Pełną dokumentację szkody uzyskasz, gdy wypełnisz formularz na stronie X”. 

Podpowiedź: tego typu „instrukcje” zaczynaj właśnie od „aby”. 

Unikaj rzeczowników odczasownikowych 

Chodzi o tak zwane ukryte czynności, czyli słowa zakończone na ‑anie, ‑enie, ‑cie (zrobienie, otrzymanie, wypełnienie). Są mało konkretne i nie wskazują nadawcy ani odbiorcy. Twórcy prostej polszczyzny mówią też o nich rzeczowniki zombie. Bo tylko przypominają czasowniki, a tak naprawdę ukrywają czynności i ich wykonawców. Do tego wysysają z tekstu życie i dynamikę. 

Nie pisz: „W przypadku nieposiadania adresu e-mail należy podać adres do korespondencji papierowej”. 

Napisz: „Jeśli nie masz adresu e-mail, wpisz adres do korespondencji papierowej”. 

Unikaj imiesłowów 

Nie używaj imiesłowów zakończonych na -ąc lub -ący, -ąca, -ące (tworząc, będąc, potwierdzający). Rzadko występują w codziennej rozmowie, a prosty język zachęca do używania naturalnych schematów gramatycznych. 

Nie pisz: „Zgłaszając zmianę adresu zamieszkania we wniosku, należy podać jego numer”. 

Napisz: „Aby zgłosić nowy adres zamieszkania we wniosku, podaj jego numer”. 

Sprawdzaj poprawność 

Wątpliwości gramatyczne i leksykalne pomogą Ci rozwiać wiarygodne serwisy językowe: 

1. Wielki słownik języka polskiego (https://wsjp.pl/): tu sprawdzisz znaczenie słów, ich odmianę, ale też połączenia składniowe. 

2. Poradnia językowa PWN (https://sjp.pwn.pl/poradnia): tu znajdziesz porady na wiele dyskusyjnych kwestii językowych. 

3. Słownik języka polskiego PWN (https://sjp.pwn.pl/): tu sprawdzisz zasady pisowni i interpunkcji.  

4. Logios (Logios | Aplikacja do zabawy): aplikacja, która pokazuje w procentach stopień uproszczenia tekstu. Ocenia 10 cech tekstu, również gramatykę. 

Dużo więcej gramatycznych wskazówek przekazujemy na naszych szkoleniach z prostego języka.